بررسی عوامل جغرافیایی تنش در مرزهای شمالی ایران بر اساس مدل نظری پیتر هاگت

بررسی عوامل جغرافیایی تنش در مرزهای شمالی ایران بر اساس مدل نظری پیتر هاگت شهناز بازدار[1]- دکتر زهرا پیشگاهی فرد[2]- دکتر عبدالرضا فرجی راد[3] [1]- دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران [2]- استاد جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران: نویسنده مسئول [3]- دانشیار جغرافیای سیاسی ،دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات،تهران،ایران   فضای سرزمینی ایران، فراخور جغرافیا و تاریخ پیچیده و متشنج، متشکل از مرزهایی است که در طول دوره­های مختلف، متزلزل بوده و دربردارنده مسائل گوناگونی در نواحی مرزی است که می­تواند در روابط ایران با کشورهای پیرامونی، تأثیرگذار باشد. مرزهای شمالی ایران، حاکی از تاریخ طولانی کشمکش و جنگ است که طی معاهدات تحمیلی در مناطقی شکل گرفته­اند که مملو از عوامل تنش آفرین می­باشند. بررسی و مطالعه دقیق این عوامل، یکی از ضروریات جهت مناسبات پایدار و سازنده با همسایگان شمالی است. در این راستا، تحقیق حاضر با اتخاذ یک رویکرد علمی در استفاده از مدل نظری پیتر هاگت که یک مدل اثبات شده مبتنی بر دیدگاه جغرافیایی در خصوص عوامل تنش آفرین است به بررسی عوامل جغرافیایی تنش در نواحی مرزی شمال ایران پرداخته که بصورت ترکیبی، یعنی توصیفی-تحلیلی و پیمایشی و با بهره گیری از مطالعات کتابخانه­ای و میدانی از طریق پرسشنامه و تکنیک MCDM در صدد پاسخگویی به این سؤال است که مطابق با مدل پیتر هاگت، مهمترین عوامل جغرافیایی تنش در نواحی مرزی شمال ایران بر حسب اولویت کدامند؟ در نتایج حاصل از پژوهش حاضر، در نواحی مرزی شمال ایران در تطبیق با مدل پیتر هاگت، مجموعاً 30 نقطه تنش زا شناسایی شده و در اولویت بندی عوامل دوازده گانه در زمینه ایجاد تنش نیز، عامل A8"(ادعاهای ارضی)" به عنوان مهمترین عامل تنش آفرین بین ایران و همسایگان شمالی در رتبه اول قرار گرفت